توجه: این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی بیماران بوده و به هیچ عنوان جهت ارائه مشاوره پزشکی تخصصی نمی باشد. لذا انجمن جراحان عروق ایران نمی تواند مسئولیت هر گونه ضرر و زیان ناشی از استفاده از این اطلاعات را در روند درمان بیماران بپذیرد. لازم است در تمام موارد بیماران با یک جراح عروق مشورت نمایند و مطابق دستورات ایشان عمل نمایند.
لنفادم چیست؟
همه ما مقادیری مایع در بدن خود داریم. مایعات بدن، آب و مواد مغذی بافت های بدن را تامین می کنند. قسمتی از این مایعات توسط سیسمتی از لوله های تخلیه کننده جمع آوری می شوند که شبیه عروق خونی بوده و سیستم لنفاوی نام دارند.
لنفادم تورمی است که در اثر تجمع لنف در اندام ها و عدم درناژ مناسب آن اتفاق افتاده است. در شروع بیماری، اغلب اوقات تورم در آخر روز به صورت قابل لمس درآمده و در طی شب فرو مینشیند. درصورتی که اگر تورم به صورت مناسب درمان نشود، مایعات در پاها به صورت دایمی فیکس خواهد شد.
چه چیزی باعث لنفادم میشود؟
شایعترین علت آن، فقدان عروق لنفاتیک کافی به صورت مادرزادی می باشد. در این صورت تورم و لنف ادم از سنین نوجوانی و حتی زودتر شروع می شود.این نوع لنف ادم به نام Milroy`s disease شناخته می شود. در این بیماری یک پا بیشتر از پای دیگر درگیر میشود و بعضی اوقات فقط یک پا درگیر میشود.
در موارد محدود و شدیدی عروق لنفاتیک در ابتدا می توانند از پس درناژ مایعات برآیند و فقط در سنین بالا عوارض نشان می دهند که این Lymphoedema Tarda نامیده می شود.
آیا علل دیگری هم وجود دارد؟
لنفادم همچنین می تواند در اثر آسیب دیدن عروق لنفاتیک بازوها و پاها در اثر جراحی و رادیوتراپی سرطانها ایجاد شود. همچنین برخی انگل های حاره ای(فیلاریازیس) وجود دارند که به داخل عروق لنفاتیک رفته و آنها را مسدود می کنند.
لنفادم چه تاثیراتی می تواند داشته باشد؟
جدا از تورم اذیت کننده ای که ایجاد میشود، مشکلات دیگری نیز ممکن است پدیدار شوند. در این بیماران ریسک سلولیت بالا بوده و همچنین ریسک حملات مکرر سلولیت در اثر آسیب بیشتر عروق لنفاتیک وجود دارد. این چرخه خطرناک ممکن است ناگزیر منجر به عفونت شدید، زخم و حتی در موارد بسیار شدید باعث قطع عضو شود.
درمان لنفادم
لنفادم درمان ندارد ولی میتواند تحت کنترل قرار بگیرد تا عوارض آن دیرتر تظاهر یابد.اساس اصلی درمان بانداژها و جورابهای فشاری، بالا بردن اندام و کمپرس خارجی پنوماتیک می باشد.
بالا بردن اندام
هر موقع پا بالا برده شود، مایعات تمایل پیدا می کنند که از بافت خارج شوند. بهتر است بیمار هر زمان که وقت پیدا کرد پاهای خود را به اندازه ای که می تواند مثلا روی دسته مبل یا بالاتر قرار دهد یا پایه های پایین تخت را کمی بالاتر قرار بدهد.
بانداژها و جورا بهای فشاری
برای اینکه مایع موجود در پاها در حالت ایستاده به خارج درناژ شود به فشار خارجی نیاز داریم. بهتر است در ابتدا از بانداژ استفاده شود تا تورم شدید را بخواباند و سپس جورابهای فشاری را استفاده کنیم. جوراب های فشاری باید از نظر اندازه کاملا برای پا مناسب بوده و قوامشان از جورابهای معمولی حمایتی سفت تر و محکم تر باشند.
اگر تورم فقط در قسمت تحتانی پا باشد میتوان از جوراب های زیر زانو استفاده کرد. کشش مناسب و معمول مورد نیاز برای این جوراب ها کلاس II می باشد ولی در موارد شدید تر کلاس III مورد نیاز است. اگر بیمار در پوشیدن این جوراب های مشکل داشته باشد می توان از ابزار کمک کننده استفاده کرد.
فشار پنوماتیک خارجی (EPC)
علیرغم پوشیدن جورابهای فشاری، بسیاری از مردم از تجمع مایع در آخر روز در پاها شاکی هستند. EPC یک پوتین یا چکمه پنوماتیک است که با پر و خالی شدن هوا، مایع را با فشار از پاها خارج می کند. EPC به طور نرمال در عصرها مورد استفاده قرار می گیرد تا تمامی مایعاتی که علی رغم وجود جورابهای فشاری تجمع یافته اند را تخلیه کند.اگر پزشکتان برای شما EPC تجویز نمود می توانید یک دوره آزمایشی از آن استفاده کنید و سپس تصمیم به خریدن شخصی آن بگیرید.
جراحی میتواند کمک کننده باشد؟
جراحی های زیادی جهت درمان لنف ادم امتحان شده اند اما هیچ کدام موفقیت آمیز نبوده اند. انجام جراحی برای کاهش سایز قسمت تحتانی پا (Homan’s Surgery) ممکن است در بیمارانی که تورم پایشان علیرغم انجام درمانهای فشاری به صورت شدید ادامه یابد پیشنهاد می شود.
چگونه می توانید به خودتان کمک کنید؟
- جورابهای فشاری خود را هر روزه از صبح تا شب بپوشید.
- هر زمان که فرصت کردید پاهای خود را بالا نگه دارید.
- ورزش کنید و از اضافه وزن بپرهیزید.
- پوست خود را با استفاده از کرم های مرطوب کننده، مرطوب نگه دارید.
