توجه: این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی بیماران بوده و به هیچ عنوان جهت ارائه مشاوره پزشکی تخصصی نمی باشد. لذا انجمن جراحان عروق ایران نمی تواند مسئولیت هر گونه ضرر و زیان ناشی از استفاده از این اطلاعات را در روند درمان بیماران بپذیرد. لازم است در تمام موارد بیماران با یک جراح عروق مشورت نمایند و مطابق دستورات ایشان عمل نمایند.
وقتی شریان ها تنگ یا مسدود می شوند، گردش خون در بدن شما کاهش می یابد. این امر می تواند علائمی مانند درد عضلانی، سرگیجه و آسیب بافتی ایجاد کند زیرا مناطق آسیب دیده از خون و اکسیژن محروم هستند. آنژیوپلاستی یا استنت گذاری روشی است که برای درمان تنگی یا انسداد شریان استفاده می شود. در این روش از بالون برای انبساط (باز کردن) شریان (آنژیوپلاستی) یا داربست فلزی برای باز نگه داشتن شریان (استنت) استفاده می شود. این روشها جریان خون را بهبود می بخشد و به شما در تسکین علائمی که تجربه می کنید کمک می کند. اگر برای انجام این روش درمانی مراجعه کرده باشید، باید یک جراح عروق شما را ببیند و علائمی ناشی از تنگ شدن یا انسداد در یک شریان داشته باشید. اطلاعات زیر به توضیح روند آنژیوپلاستی و استنت گذاری کمک می کند.
این روش شامل چه مواردی است؟
این روش در بخش رادیولوژی عروقی توسط پزشک پرتوکار (جراح عروق، رادیولوژیست یا پزشک قلب) انجام می شود. از بی حسی موضعی برای بی حس کردن پوست استفاده می شود و یک لوله کوچک در شریان در کشاله ران قرار می گیرد. این تنها قسمت ناراحت کننده این روش است. در بعضی موارد ممکن است استفاده از شریان کشاله ران امکان پذیر نباشد و از شریان جایگزین در آرنج استفاده شود. سپس با تزریق ماده حاجب اشعه ایکس (کنتراست) به لوله، یک سری عکس از شریان ها گرفته می شود. کنتراست هر بار که تزریق می شود ، احساس گرمی به شما می دهد و ممکن است احساس عبور آب را به شما منتقل کند. نگران نباشید، این طبیعی است. تحت هدایت اشعه ایکس ، یک سیم ظریف و لوله ریز از تنگی یا انسداد در شریان عبور می کند. یک لوله مخصوص با یک بادکنک (بالون) در انتهای آن از تنگی یا انسداد عبور می کند و شریان با باد کردن بالون باز می شود. سپس بالون خالی شده و از شریان خارج می گردد. عکسهای بیشتری از شریان گرفته می شود تا از موفقیت آنژیوپلاستی اطمینان حاصل شود. ممکن است نیاز به تکرار آنژیوپلاستی باشد. اگر آنژیوپلاستی نتواند جریان خون را بهبود بخشد ، می توان داربست فلزی (استنت) را در شریان قرار داد. پس از استقرار استنت، آن را نمی توان خارج کرد و سرانجام توسط لایه داخلی شریان پوشانده می شود.
آیا برای انجام عمل نیاز به بستری در بیمارستان است؟
برای شما یک قرار ملاقات برای کلینیک قبل از پذیرش فرستاده می شود تا پزشکان متخصص شما را چند هفته قبل از انجام عمل ارزیابی کنند و بررسی نمایند که شما به اندازه کافی مناسب برای انجام آن هستید و مقداری نمونه خون نیز برای آزمایش های معمول از شما گرفته می شود. این مرحله به شما فرصتی می دهد تا سؤالات احتمالی خود را بپرسید. این عمل معمولاً به صورت بستری انجام می شود.
از شما خواسته می شود که روز قبل یا صبح روز عمل به طور مستقیم به بخش بیایید و نیاز به ماندن در شب نیز هست. انجام این عمل به طور کلی حدود ۳۰-۴۵ دقیقه طول می کشد. در پایان عمل لوله برداشته می شود و پزشک یا پرستار به مدت ۱۰ دقیقه بر روی محل ورود در کشاله ران یا آرنج فشار خواهند آورد تا خونریزی از شریان متوقف شود. پس از متوقف شدن خونریزی، باید یک ساعت به صورت دراز کشیده در رختخواب بمانید. پس از آن اجازه نشستن دارید. یک پرستار بعد از انجام عمل، شما را مجدداً به بخش می فرستد. مهم است که در این مدت دراز بکشید تا از خونریزی دوباره شریان جلوگیری کنید.
در بعضی موارد ، پزشک در پایان عمل برای متوقف کردن خونریزی درپوش مخصوص در سوراخ ایجاد شده در شریان قرار می دهد. در این صورت ، این شریان به مدت ۳ ماه نباید دوباره سوزن زده شود یا سوراخ گردد.
آیا این روش خطری دارد؟
هر عملی عوارض بالقوه مرتبط با خود را دارد. خطر کلی این عمل بسیار کم است. خطرات احتمالی را می توان به دسته های زیر تقسیم کرد:
عوارض محل ورود به شریان در کشاله ران یا آرنج:
بروز برخی از کبودی ها در محل سوراخ شدن شریان شایع است. در موارد نادری خونریزی از شریان یا انسداد شریان ممکن است اتفاق بیفتد که ممکن است نیاز به یک عمل کوچک داشته باشد. خطر نیاز به عمل کمتر از ۱٪ است.
عوارض مربوط به کنتراست:
برخی از بیماران واکنش آلرژیک (حساسیت) به کنتراست اشعه ایکس را تجربه می کنند. در بیشتر موارد، این واکنش جزئی است اما بسیار بندرت (۱ در ۳۰۰۰) ممکن است شدید باشد و نیاز به درمان فوری با دارو دارد. کنتراست اشعه ایکس در برخی از بیماران می تواند بر عملکرد کلیه تأثیر بگذارد. اگر احتمالاً در معرض این خطر قرار داشته باشید، اقدامات احتیاطی ویژه برای کاهش احتمال بروز این مشکل انجام می شود. اگر شما یک فرد مبتلا به دیابت هستید که قرص کاهنده قند خون استفاده می کنید، باید درخصوص نحوه ادامه مصرف این دارو ها قبل و بعد از عمل با پزشک خود مشورت نمائید.
عوارض مربوط به درمان:
انسداد رگ می تواند پس از آنژیوپلاستی یک شریان تنگ ایجاد شود. بعضی اوقات با استنت قابل درمان است. پارگی رگ پس از آنژیوپلاستی به ندرت اتفاق می افتد. گاهی اوقات با قرار دادن استنت با پوششی در اطراف آن (استنت – گِرَفت) در بخش اشعه X، می توان آن را درمان كرد تا پارگی را مهار كند. اگر این امکان پذیر نباشد، ممکن است عملی برای ترمیم شریان انجام شود. گاهی قطعات کوچکی از لایه داخلی شریان ممکن است جدا شده و در شریان زیر محل آنژیوپلاستی گیر کند (آمبولیزاسیون دیستال). در صورت ایجاد مشکلی در جریان خون، ممکن است به عملیاتی برای “بیرون کشیدن” قطعه نیاز داشته باشد. ریسک کلی نیاز به عمل جراحی کم است (۱-۲٪)
سایر عوارض:
اگر از شریان آرنج استفاده شود، لوله آنژیوپلاستی در مسیر عبور خود تا محل ضایعه ممکن است از یک یا چند شریان تأمین کننده خون مغز عبور کند. در این صورت ریسک بسیار کمی وجود دارد که بتواند لخته خون ایجاد کند و باعث سکته مغزی شود (۱-۲٪).
آنژیوپلاستی و استنت گذاری چقدر موفقیت آمیز است؟
آنژیوپلاستی و استنت گذاری در درمان تنگی یا انسداد شریان در اکثر قریب به اتفاق بیماران (۹۵-۹۰٪) موفقیت آمیز است. در تعداد کمی از بیمارانی که این روش ناموفق است، ممکن است یک عمل جراحی بای پس به عنوان جایگزین ارائه شود.
آیا من برای رفع تنگی یا انسداد شریان می توانم کاری انجام دهم؟
شما نمی توانید کاری برای رفع تنگی یا انسداد واقعی انجام دهید. با ورزش منظم، متوقف کردن سیگار کشیدن و کاهش چربی در رژیم غذایی می توانید سلامت عمومی خود را بهبود ببخشید. این اقدامات باعث کند شدن سخت شدن شریان ها (آترواسکلروز) که مشکل فعلی را ایجاد کرده می شود و ممکن است از نیاز به درمان بیشتر در آینده جلوگیری کند.
