توجه: این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی بیماران بوده و به هیچ عنوان جهت ارائه مشاوره پزشکی تخصصی نمی باشد. لذا انجمن جراحان عروق ایران نمی تواند مسئولیت هر گونه ضرر و زیان ناشی از استفاده از این اطلاعات را در روند درمان بیماران بپذیرد. لازم است در تمام موارد بیماران با یک جراح عروق مشورت نمایند و مطابق دستورات ایشان عمل نمایند.
آسيب دريچه های وريدی بهبود نمی يابد و بهترين راه جهت حل اين مشكل خارج كردن وريدهای مشكل دار است. هدف از جراحی كاهش يا نرمال كردن فشار وريدهای پوستی یا سطحی در اندام تحتانی است كه با خارج كردن يا قطع كردن ارتباط آنها هم انجام مي پذيرد. خارج كردن وريدهای سطحی، گردش جريان خون در اندام را تحت تاثير قرار نمي دهد چرا كه وريدهاي عمقی اين وظيفه را برعهده ميگيرند.
جراحي در شرايط زير مناسب است:
۱- وجود زخم يا شرایط تهديد براي ايجاد زخم
۲- خونريزی از وريدهای سطحی كه عود كننده هستند
۳- فلبيت یا التهاب همراه با لخته وريدهای واريسی بزرگ و درد ناشی از آنها
هدف از جراحی
هدف از جراحی واریس كاهش فشار در وريدهای سطحی تا حد طبیعی است. جراحی از بزرگتر شدن وريدهای باقيمانده جلوگيري کرده و همچنین مانع از ايجاد وريدهای واریسی جديد میگردد. درمان جراحی و کاهش فشار (در وریدهای سطحی)، دربیمارانی که دچار تغييرات پوستی یا زخم های قدیمی اطراف مچ پا هستند، از بدتر شدن تغییرات پوستی پیشگیری کرده و ضمن بهبودی زخمها، ریسک ایجاد زخم جدید را میکاهد. (در این بیماران، علاوه بر جراحی استفاده دقیق و منظم از جوراب واریس، برای مراقبت از پوست ناحیه مچ ضروریست)
قبل از درمان:
قبل از جراحی وریدهای واریسی، مطالعات و بررسی های دقیقی بایستی انجام گردد. یک دسته از این تستها، همانند سونوگرافی (داپلر) وريدهای اندام تحتانی درگير، جهت تأیید و قطعیت نیاز به جراحیست که پیش از این (با مدیریت پزشک معالج شما) صورت پذیرفته است. دسته دوم، تستهایی (همانند نوار قلب، ،آزمایشات خون و …) هستند که جهت انجام بیهوشی و جراحی مورد نیاز است و در آخرین ویزیت پیش از بستری و در فاصله کوتاهی قبل از عمل جراحی، صورت میپذیرد.
در بيمارستان:
اگر شما مشكل پزشكی عمده ای نداشته باشيد و همراهانی داشته باشيد كه شما را طی اين عمل همراهی ميكنند و عمل شما پیچیده هم نباشد نياز به بستری در بيمارستان نداريد و چند ساعت بعد از عمل قابل ترخيص هستيد. در غير اين صورت شب بعد از عمل را در بيمارستان خواهيد ماند و سعي كنيد داروهايی را كه روزانه مصرف ميكنيد به همراه داشته باشيد.
جراح بلافاصله قبل از عمل شما را خواهد ديد و با استفاده از ماژيك ضد آب و با نظر شما تمام وریدهای واریسی موجود بر روي اندام را علامت مي زند. پزشك بيهوشی نيز با شما در مورد نحوه بيهوشی صحبت خواهد كرد. عمل جراحی تحت بيهوشی عمومی انجام مي شود و از وريد سطحی پشت دست شما جهت تزريق دارو و مايع در هنگام عمل استفاده مي شود.
جراحی:
روش جراحی، مختصری در افراد مختلف فرق ميكند و بستگی دارد دریچه وریدیِ نارسا در کجا قرار گرفته باشد. در اكثر موارد يك انسيزيون [1] (برش جراحی) به طول ۶-۴ سانتی متر در چين ناحيه كشاله ران ايجاد مي شود كه در میان آن وريد صافن بزرگ [2] پيدا می شود و بالاترین قسمت آن بسته می شود و سپس وايری [3] از درون آن عبور داده مي شود تا سطح زانو. زخم يا انسيزيون ديگری هم در ناحيه زانو ايجاد می شود و وريد با استفاده از وایر به خارج كشيده مي شود . گاهی اين زخم در پشت زانو (در چين زانو) به صورت عرضی ايجاد می شود و عمل جراحی مشابهی براي وريد صافن كوچك [4] صورت می گيرد. وريدهای واريسی بسيار سطحي و قابل رویت بر روی پوست، با انسيزيون هاي بسيار كوچك بر روي سطح ساق و يا ران برداشته مي شود، همين انسیزيونها اگر بسيار كوچك باشند احتياجی به بخيه شدن ندارند و به خوبی ترميم مي شوند. و در نهايت اندام با باند كشي از انگشتان تا كشاله ران بانداژ مي شود.
بعد از جراحی:
بعد از اتمام عمل به اتاق ريكاوری می رويد و بعد از هوشياری كامل به بخش فرستاده می شويد گاها از سوزش و سوزن سوزن شدن اندام شاكی هستید. درد خيلی زياد غير معمولی است. بعد از چند ساعت هم ميتوانيد بخوريد و بياشاميد. بانداژ كشی بهتر است تا ۴۸ ساعت حفظ شود و پس از آن می بایستی از جوراب واریس استفاده نمود. (طول دوره استفاده از جوراب واریس بنا به صلاحدید پزشک معالج تعیین میگردد)
هر چند انسیزيونها (زخم ها) در روزهای ابتدایی پس از عمل، به چشم میآیند لیکن معمولا در طي ۹ تا ۱۱ ماه کاملاً غير قابل رویت مي شوند. كبودی های (نسبتاً) شديد بعد از عمل وجود دارند بويژه در ناحیه داخل ران، كه در طي ۳ تا ۴ هفته بطور كامل بهبود مییایند. برداشتن وریدهای پوستی از طریق جراحی، موجب میشود بازگشت خون از طریق وریدهای عمقی به قلب، بهتر و اثر بخش تر صورت پذیرد.
در خانه :
احساس زخم و ناراحتی در اندام در اغلب بيماران وجود دارد. علايم از روز دوم تشديد می شود و تا روز هشت تا دهم بعد از عمل به اوج ميرسد. معمولا در روز دوازدهم تا چهاردهم بعد از عمل بهبودی اتفاق مي افتد. اگر فلبيت (التهاب) در وريدهای سطحی اتفاق بيافتد، درد تا هفته سوم هم ادامه دارد.
قدم زدن و يا دوچرخه سواری جهت ورزش بعد از عمل توصيه می شود و از ايجاد لخته در وريدهای عمقی جلوگيری ميكند. بی حرکتی و استراحت زیاد در منزل ریسک لخته وریدهای عمقی را افزایش میدهد و ورزش اين ريسك را كم ميكند، اگر چه ممكن است باعث درد پا شود. در صورتی که درد یا نارحتی شدیدی نداشته باشید بعد از ۴۸ ساعت ميتوانيد رانندگی کنید.
۴۸ ساعت بعد از عمل می توانيد به حمام بروید. در طی ۱ تا ۳ هفته ميتوانيد به سركار برگرديد. داروهای ضد درد هنگام ترخيص جهت شما تجويز می شود.
عوارض بعد از عمل جراحی:
عارضه هاي بعد از عمل جراحی واریس نادر هستند.
عفونت ريه:
بويژه در افرادی كه سيگار می كشند بیشتر ایجاد میشود. این عفونتها به درمان با آنتی بيوتيك و فيزيوتراپی تنفسی به خوبی جواب میدهند.
عفونت زخم:
در پارهای موارد ممکن است زخم ها عفونی شوند که به درمان آنتی بيوتيك احتياج خواهند داشت. عفونت شدید بسیار نادر است.
نشت مايع از زخم:
نشت مايع از زخم گاهی اتفاق می افتد كه مقداری مایع شفاف یا خونی از زخم جراحی (خصوصا درناحیه کشاله ران) خارج میشود و در موارد نادری (خصوصا درصورت اعمال جراحی قبلی در ناحیه کشاله ران) ترشحات زير زخم جمع شده و موجب بر آمده شدن محل زخم ميگردد. حداکر تا ۶ هفته پس از عمل این ترشحات و تورم مربوطه از بین خواهد رفت.
آسیب عصبی:
اتفاق نا شایعی است و از هر ۲۰ بیمار تنها ممکن است در یک نفر مشاهده گردد. رشته های عصبی که منتقل کننده حس در پوستِ “پشت پا” و “سطح خارجی پا” هستند، بیشتر در معرض آسیب هستند، هرچند امکان صدمه دیدنِ دیگر اعصاب حسّی (ران و ساق) هم وجود دارد. بی حسّی یا کم حسّی ایجاد شده به مرور زمان بهبود مییابد.
لخته در وريدهای عمقی[5]:
لخته شدن خون درون وريدهای عمقی ِپا، از عارضه های شناخته شده اقدامات جراحیست و بندرت پس از اعمال جراحی واريس نیز اتفاق مي افتد. احتمال وقوع این امر در بیماران مبتلا به واریس شدید با تغییرات پوستی بیشتر است، اما معمولا عواقب خطرناکی ندارد.
عود واريس:
در طی ۱۰ سال، از هر ۱۵ بیمار، يك نفر با عود بیماری مراجعه میکند که در بعضی موارد نیاز به درمان مجدد دارد.
[1] انسیزیون (incision) برش یا زخمیست که توسط جراح (بوسیله تیغ جراحی) بر روی پوست بیمار برای دسترسی به ارگانهای زیرین (مثل ورید) ایجاد میگردد.
[2] ورید صافن بزرگ (greater saphenous vein) یکی از وریدهای سطحی اصلی ناحیه ران است.
[3] وایِر (wire) یک ابزار تخصصی پزشکی شبیه سیم و بسیار باریک و ظریف است.
[4] ورید صافن کوچک (lesser saphenous vein) یکی از وریدهای سطحی اصلی ناحیه ساق است.
[5] Deep Vein Thrombosis) DVT)
